Seksualiteit bij chronische ziekte of aandoening
Seksualiteit is een onderwerp waar de meeste mensen niet makkelijk over praten. Niet met hun partner, niet met hun beste vriend(in ), en meestal ook niet met hun huisarts of hulpverlener. "Seks, dat doe je toch gewoon", wordt wel gezegd. Maar als u een chronische ziekte of aandoening heeft ligt dat anders. Voor de meeste mensen hoort seks bij het leven. De één is wat actiever dan de ander, in de ene periode loopt het wat lekkerder dan in de andere. Dat geldt voor mensen met een ziekte net zo goed als voor mensen die gezond zijn. Seksuele gevoelens verdwijnen niet als u een chronische ziekte heeft. Wel kan een ziekte flinke invloed hebben op uw seksuele leven. Hoe u daarmee omgaat, hangt voor een deel af van het moment dat u ziek werd. Was dat voor de puberteit of (ver) daarna?
Bent u op latere leeftijd ziek geworden, dan werkt het anders. Het kan zijn dat u het gevoel heeft dat uw seksuele leven op z'n kop staat. Het gaat niet meer zoals u gewend was. Uw lichaam reageert anders of werkt niet meer zoals u dat zou willen. U moet zich aanpassen aan uw lichamelijke beperkingen. In de praktijk betekent dit: een nieuwe weg inslaan. U moet zich niet meer vastbijten in het het was en denken aan de beperkingen, maar zoeken naar wat wel kan, zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Dit klinkt misschien makkelijker dan het is. De dingen waar u plezier en genot aan beleefde, zijn weggevallen. Uw lichaam is wellicht drastisch veranderd. En misschien heeft u een ziekte die erger wordt en waarvan u niet weer hoe het verder gaat.

Aandoeningen

Beroerte of CVA
De fysieke mogelijkheid tot opwinding en orgasme is door een CVA meestal niet verstoord. Wél spelen in de situatie na een CVA allerlei andere factoren een rol die tot seksuele problemen kunnen leiden.

Fysieke factoren zijn onder andere:

verlammingen
spasticiteit (die vaak toeneemt bij inspanning en emoties)
vermoeidheid.

Psychische factoren zijn onder andere:

een verminderd gevoel van aantrekkelijkheid
schaamte-gevoelens
angst voor een nieuwe beroerte tijdens seksueel contact of masturbatie.

Gedragsveranderingen zijn onder andere:

gevoelsvervlakking
impulsiviteit
zelfoverschatting enerzijds of initiatiefloosheid anderzijds. Dit kan zo sterk zijn dat zelfs tijdens het vrijen niet op strelingen wordt gereageerd.

Na een CVA daalt het verlangen van een vrouw naar seksueel contact sterk.
Na een CVA krijgt een deel van de mannen last van te vlug klaarkomen.
Na een CVA krijgt een deel van de mannen een erectieprobleem.
Na een CVA kan zowel bij de man als bij de vrouw de zin in vrijen verminderen.
De hulpeloosheid en afhankelijkheid zijn een belangrijke reden voor minder frequente seks.
Door een CVA is er vaak minder kracht in de arm en minder gevoeligheid in de strelende hand. De vertrouwde manier van vrijen lukt daardoor niet. Dan is creativiteit nodig.
Door een CVA verliest de man vaak macht en controle. Dit zorgt voor een flinke barst in zijn mannelijke trots.
Door een CVA verliest de vrouw vaak vrouwelijke aantrekkelijkheid. Dit zorgt voor een flinke barst in haar vrouwelijk zelfvertrouwen.
Een deel van de mannen krijgt tijdens het vrijen last van faalangst, waardoor ze een beginnende erectie weer verliezen. Bij een (dreigend) erectieprobleem stoppen mannen vaak met voorspel omdat "ze het niet meer kunnen afmaken".

Hoge bloeddruk of hypertensie
Slechte bloedvaten verminderen de doorbloeding van de seksuele machinerie en dat kan waarschijnlijk al een negatief effect hebben op de opwinding.

Medicatie
De opwinding wordt ook behoorlijk negatief beïnvloed door de medicamenten bij hoge bloeddruk (de zogenaamde antihypertensiva). Men deed onderzoek naar erectieproblemen en hoge bloeddruk.

Suikerziekte of Diabetes Mellitus
Er is een veronderstelling dat iedereen met suikerziekte impotent wordt. Dat is dus niet waar!! Diabetes mellitus zorgt wel voor een extra groep erectieproblemen van ongeveer 23%.

Fysieke factoren

problemen met de bloedvaten
hoge bloeddruk
beschadiging van de kleine zenuwbanen

Niet-fysieke factoren

onzekerheid
depressie
aanpassingen
verwachtingen over wat er seksueel kan misgaan

Meer aandacht voor seks bij revalidatie

Revalidatiecentra moeten problemen bespreekbaar maken en binnen hun revalidatieprogramma’s meer aandacht besteden aan seksualiteitsproblemen. Dat stelt de RutgersNisso groep naar aanleiding van een onderzoek onder ruim honderd mensen met een chronische ziekte of handicap.

Uit het onderzoek blijkt dat helft van de patiënten seksualiteitsproblemen ervaart als gevolg van hun ziekte of handicap. De problemen lopen uiteen van minder zin in seks hebben tot erectieproblemen of geen goede seksuele partner vinden.

Hoge verwachtingen
Gevraagd naar hun verwachtingen ten aanzien van de revalidatiezorg gaven veel revalidanten aan dat zij hoopten dat er binnen de revalidatieprogramma’s aandacht aan seksuele problemen zou worden besteed. Dit blijkt echter zelden het geval.

Bespreekbaar maken
Volgens onderzoekers van de Rutgers Nisso groep geeft dit eens te meer aan hoeveel moeite zorgprofessionals hebben om seksuele problemen bespreekbaar te maken. Toch is dit volgens de onderzoekers broodnodig om chronische seksuele problemen te voorkomen.

ZorgVisie, 19 juli 2005

Bron: Rutgers Nisso

Note:
De weergave vandeze informatie is algemeen en valt derhalve onder geen enkele verantwoording van de Cliëntenfamilieraad'Clifa'
of het management van verpleeghuis Evean Oostergouw.